Баубек Булкишев. Цитаты из неоконченного романа «Алматылықтар»

На легендарной земле Сарыарки 20-го октября 1916 года в семье бедняка-скотовода Булкиша появился на свет новый человек. Назвали его Баубеком, производным от казахских слов «Бауы берик болсын», т. е. «Пусть будет всегда здоровым и долго проживет на свете».

Вероятно, в этом нашли отражение бурные события, начавшиеся в том году на обширной казахской земле, особенно в Тургайской степи, где храбро вступили в единоборство с царским самодержавием трудящиеся казахи-повстанцы во главе с бессмертным батыром Амангельды Имановым и первым коммунистом Советского и зарубежного Востока Алиби Джангилъдиным.

Баубек рано лишился родителей. Круглый сирота нашел приют в семье двоюродного брата отца, сельского учителя Сейтжана Смаилова.

Научившись у него читать и писать, целеустремленный юноша в 1931 году поступил в только что открывшуюся школу фабрично-заводского ученичества при медеплавильном заводе в городе Карсакпае Джезказганской области.

Сохранившиеся в архиве предприятия документы свидетельствуют, что Баубек учебу сочетал с работой на шахте, где добывалась медная руда. После окончания ФЗУ он в течение года работает счетоводом в одном из колхозов, а затем с целью продолжить учебу с группой сверстников пешком добирается до железнодорожной станции Джусалы (Кзыл-Ординской области) и оттуда поездом до Алма-Аты. Здесь в 1935-1936, 1936-1937, и 1937-1938-ые учебные годы является студентом учетно-кредитного техникума при Государственном банке республики, но с третьего курса оставляет учебу: решается заняться литературным трудом.

В 1940 году он призван в армию, учился в Московском военном училище. Участник Великой Отечественной войны. В 1942—1943 годах в газете «Комсомольская правда» опубликованы очерки Булкишева, созданные в форме письма: «О жизни и смерти», «Слушай, Кавказ», «Я хочу жить», «Жизнь принадлежит нам», «Коварство и любовь», «Письмо сыну Востока». Очерки Булкишева военных лет опубликованы в газетах «Социалистік Қазақстан» в переводе Г.Мусрепова.

Погиб в 1944 году на Украине после форсирования Днепра рядом с селом Новоюльевка.

Булкишев — автор рассказа «Золотые часы», незавершенного романа «Алма-Ата — город мой».

Сочинения Булкишева вышли в свет в литературных сборниках «Жизнь солдата» (М., 1946); «Журналисты в шинелях» (А.-А., 1968); «Есімізде қанды майдан жорықтары» («Помним мы о военных походах», А., 1968).

 

ЦИТАТЫ

…Деген сөздің өзі ыстық. Ана десе толқындамайтын жүрек, тасымайтын қан, сезбейтін сезім болуға мүмкін емес.

Кішіпейілділікті, тәртіпті Қызыл Армиядан үйрену керек деп жазғаны?

Сезімтал Асқарды, ақылды Ботакөзді, албырт Бүркітті, бақытсыз Сұлушашты қолдан жасаған жазушы емес пе?

Қашып туған жерге Тоқтағұлша сапар шектің бе? Некрасовтың туған Еділі туралы төккен жырларын оқыдың ба? О, туған жер, туған жер, сен ыстықсың! Сен анасың! Сенің бір тал шыбығыңа дейін, бір жаңқа тасыңа дейін, бір ұрттам суыңа дейін маған таныс. Сенен жақын ешкімді көрмедім.

Ей, жолдас! Сен туған жеріңе бүкіл Россияны аралап, қашып, шаршап Нижний Новгородына кайтқан Горькийше жол жүріп көрдің бе? Әлде Сибирьдегі айдаудан.

Толстой, Гоголь, Шекспир, Байрон, Гете, Шиллер бүгін жай ғана бір белгі болып қалыпты.

 

Риза емессің. Дүниені қомсынасың, дүниеге ызаланасың. Сенің іздейтінің бір-ақ жан. Ол — ана! Ол саған бәрінен қымбат, ол дүниеден де үлкен, сондықтан да сен бір-ақ жанды білесің. Бір-ақ жанға ырзасың. Ол — ана! Міне анаға деген махаббат туған күніңнен - ақ басталады, сондықтан ананың жолы басқа.

Ана деген сөздің өзі ыстық. Ана десе толқындамайтын жүрек, тасымайтын қан, сезбейтін сезім болуға мүмкін емес. Әсіресе мен білетін қазақ әйелі, қазақпын дейтін қара көз, домалақ қара баланың анасы, әсіресе сенің жүрегің нәзік, сенің махаббатың балаға тіл жеткісіз биік.

Ананың тілі, ананың махаббаты, ананың тілегі тіл жетпес бір жатқан теңіз емес пе? Па, шіркін, ананың айналып-толғанғаны кімнің есінен кетеді?!

Шырылдап жерге түскеннен - ақ дүниеде сенін бір-ақ жақының, бір-ақ досың, бір-ақ ұстазың бар. Ол — ана. Қара жерді баспай жатып, есіңді білмей жатып, тырмысып бауырына жабысатының, шырылдап тынбай жылағанда сенің іздейтінің — анаң. Сен жан болып жаратылып дүниеге келдің. Бірақ сол дүниеге сен.

 

Дүние қарама-қайшылықтан тұрады деген кісі қателеспеген, дұрыс айтқан. Мысалы, өлім мен өмірді алайық. Адам дәуір үшін күреседі. Сондықтан да оның жылдаған өмірі осыған байланысты. Күлу мен жылауды алайық: Адам күлкі үшін жылайды. Егер оған күлуге жағдай болса, жыламай-ақ қояр еді. Қуаныш пен қайғыны ал. Кісі қуаныш үшін қайғырады. Міне осындай қарама-қайшылықсыз адам өмірі жоқ. Бұларсыз өмір болуы мүмкін емес. Күл дейді де жылатады, қуан дейді де қайғыртады, өмір береді де өлтіреді. Сондықтан да дүние қызықты да зарлы, қуанышты да қайғылы, күлкілі де, азапты. Дүние жалпақ, дүние кең, кез жетпестей. Сонымен бірге кісі.

 

Дүние қарама-қайшылықтан тұрады деген кісі қателеспеген, дұрыс айтқан. Мысалы, өлім мен өмірді алайық. Адам дәуір үшін күреседі. Сондықтан да оның жылдаған өмірі осыған байланысты. Күлу мен жылауды алайық: Адам күлкі үшін жылайды. Егер оған күлуге жағдай болса, жыламай-ақ қояр еді. Қуаныш пен қайғыны ал. Кісі қуаныш үшін қайғырады. Міне осындай қарама-қайшылықсыз адам өмірі жоқ. Бұларсыз өмір болуы мүмкін емес. Күл дейді де жылатады, қуан дейді де қайғыртады, өмір береді де өлтіреді. Сондықтан да дүние қызықты да зарлы, қуанышты да қайғылы, күлкілі де, азапты. Дүние жалпақ, дүние кең, кез жетпестей.

 

 

 

---

---

---

---